Open Newswire

Dos estudios con miles de participantes confirman que los chatbots pueden modificar las actitudes políticas y las intenciones de voto, revelando que su poder de persuasión depende de la optimización del modelo (postentrenamiento) y del uso de ‘prompts’, con el riesgo de degradar su precisión factual.

В Башкортостане стартовал новый сезон самаурылы ритайым — «самоварных дискотек». Эти яркие мероприятия собирают тысячи участников.

"Varios problemas se originan en los datos utilizados para entrenar a los modelos, que suele contener estereotipos y conceptos erróneos sobre la comunidad LGTBQ+".

Frantziako estatuak Europako legedien aurka egitea erabaki zuen duela 10 urte, eta Schengen eremuan 1985ean ezarritako mugimendu askatasuna zapaltzen duten kontrolak berrezarri zituenetik eragindako sufrimendua salatuko dute larunbatean, 11:00etan. Erabaki horren urtemuga ilun honetan, "politika antimigratorio, arrazista eta hiltzaileak" salatzeko mobilizatzera deitu dute migratzaileak laguntzen dituzten eragileek.

Aldaketa klimatikoaren eraginak agerikoak dira jada. Muturreko fenomenoak gero eta maizago gertatzen dira, neurrigabeko sute, uholde edo idorteak maiz izaten dira komunikabideetako lerroburu azkenaldian. Duela gutxi izan zen Valentzia astindu zuen tanta hotzaren urteurrena, hainbat bizi aitzinetik eraman zituena. Uda honetan ere sekulako suteak ikusi ditugu Galizian eta Gaztela-Leonen. CSIC-ek Greenpeacentzat berriki egindako txosten batean, azken hamar urteetan Espainiako Estatuan izan diren muturreko hamar gertakari meteorologiko larrienen eta klima aldaketaren arteko lotura aztertu da. Txosten horren arabera, gertakaririk larrienak azken bost urteetan gertatu dira eta, gainera, horietako anitz elkarren artean erlazionaturik zeuden. Datu horiek zientziak dioena berrestera datoz, muturreko gertakariak areagotzen ari direla eta aldaketa klimatikoa bizkortzen. Era berean, txosten horren arabera, aldaketa klimatikoaren ondorioz tanta hotzaren intentsitatea %20 handitu zen. Azken hamar urteetan egondako gertakari horiek guztiek 5.000 heriotza eragin dituzte, 370.000 pertsonari eragin die eta 23.000 milioi euroko galerak sortu ditu.   Ezin dugu ahantzi, muturreko gertakari horiek gizakian ez ezik, biodibertsitatean eta ekosistemetan sekulako eragina dutela. Adibidez, tanta hotzaren antzeko eurite bortitzek, dagoeneko egoera zaurgarrian dagoen Mar Menor aintzirari zuzenean eragiten diote. Bat-batean ur gezaren kantitate handia aintzira gazira iristeak bertako baldintzak aldatu eta oxigeno eskasia eragin dezake, eta aintzirako bizidunen heriotza areagotu. Halaber, uda honetan Gaztela-Leonen, Galizian eta Asturiasen gertatutako suteek jada desagertzeko zorian dagoen Pirinioetako muturluzearen biziraupenerako kolpe larria izan dira. Sute horiek, espezie horren bizitokia diren habitaten %20 suntsitu ahal izan dutela adierazi dute hainbat ikerlarik. Udako suteen ondotik, udazkeneko euriteek egoera larritu dezakete suteen ondoko berreskurapenik martxan ez jartzeagatik. Izan ere, landaredirik gabe biluzik gelditutako ibai-arroetan euria bortizki egitean, urak errauts guztiak eramanen ditu, ibaietan sekulako txapapotea sortuz. Honek pH-a igoaraziko du, lohiek eta hareek ibaiaren hondoa estaliko dute, disolbatutako oxigenoa jaitsi egingo da, uhertasunak argia blokeatuko du eta bat-batean mantenugai gehiegi hartzeak alga eta bakterio oportunistak ugaritzea eragingo du, muturluzea eta ibai eta erreketako bertze espezieentzat bizia ezinezkoa eginez.  Argi daude aldaketa klimatikoa amaitzeko aukera eraginkorrenak: erregai fosilak alde batera uztea eta berriztagarrietan oinarritutako trantsizioa sustatzea; eta ekosistema naturalen degradazioa gelditzea eta deforestazioa amaitzea Muturreko gertakariek duten eraginaz gain, ezaguna da klima-aldaketak eragin zuzena duela biodibertsitate galeran. IPBES-aren arabera, hain zuzen ere, aldaketa klimatikoa biodibertsitate galera sustatzen duten bost faktore nagusienen artean dago. Datu ugari dago Euskal Herrian ere, aldaketa klimatikoak biodibertsitatearengan dituen eraginei buruz. Espezieen portaera, bizi ziklo eta banaketa geografikoan eragina izaten ari da. Izokina eta amuarrainen populazioak, erraterako, gainbehera betean daude, bertze faktoreen artean, Euskal Herriko ibaietako urak gehiegi berotu direlako. Bertzalde, berez Mediterraneo itsasoko ur epelak nahiago dituen zimarroiaren presentzia handitzen ari da Kantauri itsasoan. Dena dela, agerikoa da klima eta biodibertsitatearen arteko erlazioa bi aldetarakoa dela. Aldaketa klimatikoak biodibertsitate galera sustatzen duelako, baina era berean, ongi kontserbatutako ekosistemak ez izateak, edo ekosistemetan emandako desorekak, klima-aldaketa areagotzen duelako.  Egun hauetan garatzen ari den COP30ean inoiz baino agerikoagoa da biodibertsitatearen eta klima aldaketaren arteko lotura. Alde batetik COP guztietan bezala negutegi efektuko gasen isurien murrizpen helburu eta bideak eztabaidatzen ari dira. Baina, aurten, COP-a Brasilen izan denez, Amazoniaren defentsaren aldarrikapena eta deforestazioari mugak jartzea gai garrantzitsuak izan dira. Izan ere, Amazonia munduko oihan tropikalik handiena izateaz gain, klima-erregulatzaile garrantzitsuenetako bat ere bada. Eskualde hori babestea funtsezkoa da berotze globala mugatzeko eta Lurreko bizia zaintzeko. IPCCaren Seigarren ebaluazio-txostenaren laburpen-txostenak, bertzeak bertze, ekintza klimatikoa areagotzeko aukera ugari aztertzen ditu. Taula batean hainbat estrategia eta horiek klima aldaketa arintzeko duten potentziala zerrendatzen ditu. Agerikoa denez, eguzkian eta haizean oinarria duten energia iturri berriztagarriak daude arintzeko potentzial gehien duten aukeren artean. Era berean, eta agian hain ebidenteak ez diren aukeren artean, ekosistema naturalen eraldaketa edo artifizializazioa gelditzeak, klima-aldaketa arintzeko aukera paregabetzat azaltzen da. Berdin, ekosistemen lehengoratzeak, basoen birlandaketak eta antzerako ekintzek, potentzial handia lukete klima-aldaketa geldotzeko.  IPCCaren txosten horrek, berriz, adierazten du aspalditik erraten daramaguna: irtenbideak zein diren ezagutzen dira, falta dena gauzatzea da. Argi daude aldaketa klimatikoa amaitzeko aukera eraginkorrenak zein diren: alde batetik, erregai fosilak alde batera uztea eta berriztagarrietan oinarritutako trantsizioa sustatzea; eta bertzetik, ekosistema naturalen degradazioa gelditzea, deforestazioa amaitzea eta berreskurapena bultzatzea. Lorea Flores Compains, Stop Fosilakeko kidea

Franco hil zenetik 50 urte pasa badira ere, aurrera darrai bere ondareak. Hego Euskal Herrian halabeharrez eta indarrez azpiratuta biziarazten gaituen estatuaren formari eta bere instituzioei erreparatu besterik ez dago, hauek berak markatutako bide-orriaren jarraipena direla konturatzeko. Ez zen gauzatu apurketa demokratikoa. Lapurtu egin zioten garaipena herri langileari. Ustezko trantsizioaren estalkipean, inpunitatea eta kontinuismoa izan ziren garaile, sobera ezagunak ditugun askoren kolaborazio eta isiltasun konplizea medio. Horrela, frankismoak, desagertu beharrean, espainiar erresumaren erroan bizirauteko aukera paregabea izan zuen, estatuaren DNAren parte banaezina izateko punturaino. Erregimen aldaketa gisa saldu zutenak erdigune inperialistako ustezko demokrazientzat onargarria izan zitekeen itxura hartu zuen, hauek azkar asko eman ziotelarik labela. Noiz arte jarraituko dugu fartsarekin, ordea? Noiz arte egongo gara bestaldera begira, askapenaren egikaritzea hurrengo egunerako uzten? Aitzitik, ez dezagun 50 urtez elikatu duten gezurra irentsi. Boterea odolez hartu zuen diktadorea estatu buruak berak izendutako eta inork hautatu gabeko erregeak ordezkatu zuen, besapean demokrazia ekarri zuelako leloa mila aldiz errepikatuta. Eta horrela, gauzak aldatu egin ziren, denak berdin jarrai zezan. Euskal Herria ukatuta. Bere nazio izaeraren aldarrikapena baztertu eta kriminalizatu beharreko separatisten posizio politiko gisa aurkeztua. Euskararen egoera, itsasaldia bezala, Madril zein bere instituzioen eskutik ematen diren oldarraldien menpe. Izan ere, muga da konstituzioa, Euskal Herri Langilea sumituta eta azpiratuta mantentzen duena. Langileon miseria eta esplotazioa betikotzen eta handi-mandien mozkinak bermatzen dituena. Baina, noski, badago zapaltzen gaituztenek inposatutako instituzioen eskutik alternatibak eta askatasuna lortuko dugula saldu eta sinisten duenik. Beraz, lasai egotea dugu. Erreformak geldoak badira ere, bere bidea hartzen ari direla esaten digute batzuek. Baretasuna eta otzantasuna izan behar dira nagusi, antza. Badirudi ez dela hainbeste igaro 1978ko abenduaren 6tik. Noiz arte jarraituko dugu fartsarekin, ordea? Noiz arte egongo gara bestaldera begira, askapenaren egikaritzea hurrengo egunerako uzten? Batzuek konstituzioaren eguna urteurrenera mugatzen duten bitartean, beste batzuok Durangon izango dugu hitzordua abenduaren 6an, apurketa demokratikoaren eskutik ibilbidea egiten hasteko eguna iritsi baita jada. Amaitu egin behar dira itxurak eta hitz hutsak. Euskal Herri Langileak lepoan duen uztarria kentzeko eta bere ibilbidea jorratzen hasteko garaia da. Intzara Mendinueta Lazkoz, Jarki Antolakunde Iraultzaileko militantea

Kaletik zoazenean, nagusiki, erdarazko elkarrizketak entzuteak, Bruce Springsteenen kontzerturako iragarkia gaztelera hutsean ikusteak, larunbat gaueko futbol partida ETB1en euskaraz ezin ikusteak edo, beste behin, medikuarengana joan eta euskaraz ezin zaituela artatu konturatzeak haserretzen zaitu? Tamalez, hori gure errealitatearen parte da; euskaldunok Euskal Herrian pairatzen dugun menpeko hizkuntz egoeraren ondorioak dira guztiak. Egoera ez desiragarri eta baztertzaile horiek guztiak hala mantentzeko nahiz ugaritzeko, ordea, hainbat mekanismo daude indarrean: lege propioak egiteko ezintasuna; bi estatu (frantziar eta espainiar estatuak) linguiziden zapalkuntza; etsaiek euskaldunon aurka ongi diseinatutako oldarraldi politiko-mediatiko-judiziala; euskarari legezko ofizialtasuna ukatzea; euskaraz ikasteko eta hezkuntza sistema euskalduna bermatzeko oztopoak; kultur sortzaileei edota aisialdian gure hizkuntzan izan ditzakegun erreferenteei bideratutako laguntza oso urriak; pantailetan eta mundu digital gero eta garrantzitsuagoan eragiteko dauzkagun baliabide eskasak... Luze jarrai nezake injustizien zerrenda osatzen eta horiek guztiek euskararen larrialdi egoerara garamatzate. Esnatu ala hil, hori dio euskararen egoeraren inguruan oraintsu argitaratu den liburuak. Alarmak piztu ditugu, orain, gu geu esnatu, ingurukoak esnarazi eta agintariei esna daitezen presio egitea dagokigu Eta horren aurrean zer? Esnatu ala hil, hori dio euskararen egoeraren inguruan oraintsu argitaratu den liburuak. Alarmak piztu ditugu, orain, gu geu esnatu, ingurukoak esnarazi eta agintariei esna daitezen presio egitea dagokigu. Esnatze horretan, alor ezberdinak jorratu beharko ditugu. Eraginkorrak izateko, tokian tokiko errealitatera egokitutako estrategiak landu eta, denok norabide berean ekiteko, gure arteko hika-mikak gainditu beharko ditugu. Orain mende erdi pasatxo piztutako grina berreskuratu behar dugu. Kaleak hartuz, gure eskubideak ozen aldarrikatuz eta euskararen auzia problematizatuz eta erdigunera ekarriz, presioa handitu behar dugu. Batzuek gure aurka egingo dutela gauza jakina da, horien aurrean, ordea, antolatzen ari gara, herriz herri, auzoz auzo, Euskal Herri euskalduna egunero eraikiz. Horretarako, ezinbestekoa da geure buruengan eta ondokoengan konfiantza izatea, eraldaketarako indar kolektiboan sinestea eta euskal komunitatea kalera irtetea. Pentsatu, sentitu eta ekin! Kalera irtete hori modu oso zabalean ulertu eta egin genezake: kuadrillan euskararen auziaz hitz egiten hasiz; euskaldunon aurkako eguneroko erasoak lotsarik gabe salatuz; sare sozialetan euskararen aldeko hautua eginez; euskarazko kultur sorkuntzak “kontsumituz”; kultur adierazpide ezberdinen bitartez, euskararen aldeko mezuak zabalduz; kaleak euskararen aldeko kartelekin, mezuekin eta marrazkiekin betez; euskararen aurkako agenteak seinalatuz; edota gure herrietan nahiz auzoetan, euskara sustatzeko ekimenak bultzatuz. Norabide horretan, abenduaren 6an hitzordu garrantzitsu bat dugu. Durangoko Azokan, 13:00ean, Landako Gunetik hasita, Euskaraz bizitzeko, Euskararen Errepublika manifestazioa egingo dugu. Kaleak betetzeak daukan indarrean sinesten dugulako eta kaleak geure egin behar ditugulako, abenduaren 6an Durangon ikusiko dugu elkar. Entzun gaitzatela! Ibon Leibar Belastegi, Euskal Herrian Euskarazeko kidea

Gertaera 2023ko martxoan eman zen Zabalgana auzoan, bi udaltzainek 16 urteko Aimar gaztea atxiki eta eraso zutenean zebrabide bat ez errespetatzeagatik.

Berriozarko Udalak jantoki komunitario bat jarri du martxan Pertsona Jubilatuen San Esteban Klubean (Nafarroa). Zaharren arteko harremanak sustatzea da helburua.

Reaserchers for Peace (R4P) taldea sortu dute Biogipuzkoa, Bioaraba, Biobizkaia eta Biosistemak zentroetako hainbat ikertzailek, eta prentsaurrekoa eman zuten asteazkenean Donostiako Biogipuzkoa zentroaren kanpoaldean, Israelgo erakundeak euskal ikerketa zentroen proiektuetatik kanporatzeko eskatzeko. “Osasun ikerketak ezin du neutral edo konplize jarraitu genozidioen eta osasun ikerketarekin eta osasunaren sustapenarekin bateraezinak diren politiken aurrean”, adierazi zuten, “ikerketa aske eta kritikoa” aldarrikatzearekin batera.

2023ko urte bukaeran, Xapata elkarteak ofizialki sor-marka baten sortzeko galdea egin zuen. Hemendik bizpahiru urtetara, nahiko lukete bururatu lan hori.

Resistance is a river Channel News brendan 5th December 2025 Teaser Media

Aid money is funding toxic air Channel News brendan 5th December 2025 Teaser Media

Экстремальные осадки за последние две недели вызвали масштабные наводнения в Южной и Юго-Восточной Азии

Tusind unge har fundet arbejde i et andet nordisk land – men der forestår stadig mere arbejde. Det var konklusionen på Nordfokus’ afsluttende konference onsdag på Christiansborg. Flere repræsentanter vidnede om grænsebarrierer for erhvervsstuderende, der ønsker at komme i praktik eller arbejde i et andet nordisk land. Nu har projektlederen ansøgt om finansiering til endnu […]

Visite patrimoniale, pandas et ping-pong: le président français Emmanuel Macron achève, vendredi 5 décembre 2025, son déplacement en Chine sur une note plus intime et détendue avec son hôte Xi Jinping après les échanges ardus de la veille sur l'Ukraine et le commerce.

Москва е најголемиот снабдувач на оружје на Индија со децении и изјави дека сака да увезува повеќе индиски стоки во обид да ја зголеми трговијата на 100 милијарди долари до 2030 година

Российские войска в ночь на пятое декабря ударили дронами по Днепропетровской области, погиб 12-летний мальчик, еще три человека пострадали. Об этом сообщила Государственная служба Украины по чрезвычайным ситуациям. Погибший ребенок жил в Васильковской общине Синельниковского района, которую атаковали российские военные. Его родители получили ранения. По данным ведомства, в результате удара разрушен дом, еще один поврежден. В Покровской общине Никопольского района пострадал мужчина, он...

Besteren artean, Imanol Pradales Eusko Jaurlaritzako lehendakaria eta Pedro Miguel Etxenike DIPCko presidente burua izan dira Donostia International Physics Center-en ibilbidea omentzeko ekitaldian.