Din dan don eta din dan don; eta bien bitartean, gora txanpaina eta gora ardoa. Gabonak dira eta badago jendea gustatzen zaizkiona, badago jendea gorroto dituena, baina guztiek ikusiko dute elkar kalean, tabernan. Eta elkarrekin topo egin eta ohiko lau galderez harago badoa hizketaldia, sakon jarriko dira, euskararen gudariak. Izan ere, gero eta euskara gutxiago entzuten da tabernetan, eta ez da kasualitatea; zerbitzarien soslaiari begiratu besterik ez dago asmatzeko non dagoen euskararen galeraren gakoa. Aurreko esaldia ez da gutxi entzundakoa Euskal Herriko arnasgune ez gutxitan. Kasuak bertsuak dira izan Markina-Xemein edo izan Azpeitia: herri euskaldun eta ustez aurrerakoietako tabernetan, eta beraz kaleetan, euskara presentzia galtzen ari da, herriaren arima den horretan euskaraz ez dakien jendea dagoelako lanean.
Horraino, analisia nahiko konpartitua da. Hortik aurrera, berbaldiek tonu askotarikoak hartzen dituzte: batzuk kezkatzen dira hizkuntzagatik eta neurriak hartu beharko liratekeela uste dute, hots, euskaldunak kontratatu; besteek arrazakeriatzat jotzen dute aipu hutsa, eta euskararen aurretik pertsonak daudela aldarrikatzen dute. Baina gutxik, oso gutxik, begiratzen diote beren zilborrari eta onartzen dute agerikoena: barra barrukoak dena delako hizkuntzatan mintzatzen direla ere, horren inguruan hausnarrean dabiltzanak, alegia barra kanpokoak, direla egoera hori sortzen dutenak. Azal dezadan esandakoa.
Hego Euskal Herrian lan eskubideen arloan aurrerapausoak ematen ari dira. Sindikatuek daramate batuta, eta erakundeek eta patronalak atzetik, oso atzetik jarraitzen diete; baina ari, ari dira. Asteko lanaldia jaistea mahai gainean jarria du aspaldi Espainiako Gobernuko Sumar alderdiak; euskal gehiengo sindikalak iragarri berri du gutxiengo soldata propio baten alde egingo duela greba martxoan, Eusko Legebiltzarrak proposamen horixe beraxe zuen herri ekimen legegilea baztertu ondoren. Kontziliazioa garrantzia hartzen ari da, behingoagatik, gizartearen ahotan. Kontua da eskubide horiekin zer egiten den.
Zeren, inor engainatu nahi barik, Hego Euskal Herrian aisialdia estuki dago lotuta ostalaritzara. Eta aisialdiko orduak areagotzen diren heinean, gauza bera egiten dute ostalaritzakoek; eta batzuek eskubideak eta aisialdirako eskubidea aldarrikatzen duten heinean, beste batzuen desorduetako kondena sinatzen dute. Eta askotan, bataren eta bestearen artean, barraren alde bataren eta bestearen aldean, ez dago ezberdintasun handirik, ez bada batek papera duela eta besteak hori duela desio.
